Δευτέρα 25 Αυγούστου 2008

No mercy

Καθώς πορεύεσαι καλοκαιριάτικα μπορεί να συναντήσεις στα βορειοδυτικά της Σκύρου ένα ναυάγιο. Αγριεύεσαι κολυμπώντας δίπλα στο ξύλινο κουφάρι. Ρωτάς περί τίνος πρόκειται και μαθαίνεις από τους ντόπιους ότι το ξύλινο κουφάρι ήταν παλαιό τούρκικο ψαράδικο που το 1992 εξώκειλε μεταφέροντας παράνομα Κούρδους μετανάστες για να καταλήξει ως ένα παράξενο ειδυλλιακό θέαμα στην δύσβατη και δυσπρόσιτη παραλία. Δουλεμπορικό λοιπόν...


Το γιατί αγριεύεσαι από το ταλαιπωρημένο ναυάγιο αρχίζει να αποκτά περιεχόμενο. Παρατηρώντας το κουφάρι πιο προσεκτικά αντιλαμβάνεσαι ένα κομμάτι που λείπει σα να έχει αφαιρεθεί με φωτιά ανεξήγητα στο ύψος της γέφυρας. Ανεξήγητα ίσως όχι, αν συμπεριλάβεις την "μεταναστευτική πολιτική" των πυροβόλων του λιμενικού. Αναπόδεικτες εικασίες μεν, πολλώ βάσιμες δε... Τί είναι αυτό που εμποδίζει μια υποψιασμένη φαντασία να υποθέσει ότι το ξύλινο δουλεμπορικό επλήγη από πυρά των λιμενικών; Ότι δεν πρόκειται απλά για ένα πλοίο που εξώκειλε από τη μάνητα της θάλασσας αλλά από τις θρασύδειλες βολές του καταχρεωμένου με αιματηρή βία λιμενικού σώματος;

Ακόμη κι αν δεν συνέβη τίποτα τέτοιο, ωστόσο, ο καπιταλισμός έχει τον τρόπο να μην επιτρέπει τα ξένοιαστα καλοκαίρια στους υποψιασμένους. Και το κολύμπι συνεχίστηκε αγριεμένο...

Πέμπτη 14 Αυγούστου 2008

αναστοχασμός στη δύση του καλοκαιριού

Το 1912 ο ομηριστής Vector Berard κάλεσε τον μεγάλο φωτογράφο Fred Boissonnas να ταξιδέψουν στα μέρη απ' όπου πέρασε ο Οδυσσέας και να αναγνωρίσουν και να ααποτυπώσουν φωτογραφικά τα ομηρικά τοπία. Προέκυψαν 165 φωτογραφίες που αντιστοιχούν σε τοπία που περογράφονται στην Οδύσσεια. Μοναδικές φωτογραφίες όχι μόνο γιατί είναι κυήματα ενός όμορφου εγχειρήματος αλλά και γιατί "παγώσαν" στιγμές από την Μεσόγειο του 1912.

Η Χώρα του Κύκλωπα: το Παουζίλιπο στις ακτές της μεσοδυτικής Ιταλίας. Ο κάβος Παουζίλιπο έχει στραμμένα προς τον κόλπο της Νάπολης τα βράχια του από λευκό πωρόλιθο, διάτρητα από θαλασσινές σπηλιές.

Το λιμάνι των λωτοφάγων: Τζέρμπα στην Τυνησία. Κατά μήκος της χαμηλής και ομοιόμορφης ακτής όλα τα αγκυροβόλια είναι όμοια. Έτσι ακριβώς και το κείμενο της Οδύσσειας δεν δίνει καμία από τις ακριβείς περιγραφές που βρίσκουμε προκειμένου για άλλες τοποθεσίες.

Οι Σειρήνες: η είσοδος του Όρμου. Νότια Ιταλία, άποψη από το παρατηρητήριο του Γκάλλο Λούγκο. Σε πρώτο πλάνο οι δύο δίοδοι του όρμου χωρισμένοι με το βράχο Καστελούτσια. Στο βάθος το νησί Κάπρι.


Η μανία του Αιόλου. Ηφαίστειο, νησί Στρόμπολι. Ιταλία. Όταν σηκώνεται θύελλα, το ηφαίστειο γίνεται πιο ενεργό και σκεπάζεται με σκοτεινά σύννεφα.

Ιθάκη, το λιμάνι της Πόλης. Άποψη από τα υψώματα στα βόρεια του λιμανιού. Στο τελευταίο πλάνο οι ακτές της Κεφαλλονιάς.

Η πόλη των Φαιάκων. Νότια Κέρκυρα, Παλαιοκαστρίτσα. Άποψη από το ηλιοβασίλεμα στο σημείο μετά τον ανατολικό ορμίσκο Αλίπα. Στα δεξιά οι πλαγιές του Αρακλή. Στα αριστερά ενωμένο με μια αμμουδερή γλώσσα το βουνό πάνω από την χερσόνησο, όπου ήταν χτισμένη η πόλη. Πίσω του μισοκρυμμένος ο λόφος της Παλιοκαστρίτσας.


Ο Άτλας και η σπηλιά της Καλυψούς. Γιβραλτάρ. Στα αριστερά κάτω από την παρειά του βράχου, φαίνεται η είσοδος της σπηλιάς πλαισιωμένη με αναρριχητικά φυτά. Σε απόσταση, μια από τις κορυφές του βουνού των Πιθήκων.


Το λιμάνι της Κίρκης. Καλα Ντέι Πεσκατόρι, μεσοδυτική Ιταλία. Τη εποχή του Οδυσσέα το πέρασμα ήταν ήδη στενό και μόνο ένας Θεός μπορούσε "να δείξει το δρόμο" ως το βάθος του λιμανιού.


Την ίδια εποχή με αυτήν της φωτογράφησης, ο Τζέημς Τζόυς έγραφε το μεγαλειώδες του πόνημα με τίτλο Οδυσσέας. Μια αξιοσημείωτη σύμπτωση καθώς, την ίδια στιγμή που οι ομηρολάγνοι κρατούσαν ανά χείρας το "ευαγγέλιο" του Ομήρου ταξιδεύοντας στην ομηρεία του, ο Δουβλινιώτης συγγραφέας ξέφευγε από κάθε ομηρεία προσομοιώνοντας το μακρύ ταξίδι της Οδύσσειας σε ένα μόλις εικοσιτετράωρο ενός ανθρώπου της εποχής του. Κάθε ενδιάμεσος σταθμός προς την "Ιθάκη" στον Οδυσσέα του Τζόυς απόκτησε έτσι μια πραγματική σύγχρονη προβολή κάθε παραβολής του Ομηρικού Έπους. Πέρασε ένας αιώνας από αυτά τα στοιχήματα που κρατούν την διακριτή τους γοητεία και καθένας μπορεί να την μοιραστεί αναγνωρίζοντας στην δική του καθημερινότητα τους Φαίακες, την Καλυψώ, την Κίρκη, τις Σειρήνες, το νησί των Λωτοφάγων. Πάντως, για τον Τζόυς, οι Κύκλωπες ήταν κάποιοι εθνικιστές που συνάντησε σε ένα μπαρ στην πόλη του, το Δουβλίνο. Μια καλή αρχή για αναστοχασμό στη δύση του καλοκαιριού...