Κυριακή 6 Ιανουαρίου 2008

Ενάντια στο τίποτα αυτού του κόσμου

Στον ίδιο κόσμο ζούμε, την ίδια πραγματικότητα μοιραζόμαστε. Σκέφτονται μερικοί άνθρωποι, οι πιο υποψιασμένοι ανάμεσα στους ανυποψίαστους, -πέρα από την οργή, την αντίδραση και την εκτόνωση- τι σόι θλίψη και μαυρίλα είναι αυτή που χαρακτηρίζει τον αντιεξουστικό λόγο. Αν προσπεράσουμε την σαφήνεια της «προπαγάνδας της δράσης», δραματικές διατυπώσεις, επικό ύφος, πολεμικές διακηρύξεις, επηρμένες αναλύσεις σε συνδυασμό με έντονα συναισθηματικό ρομαντισμό, θολή μεταφυσική και επιθετικό μηδενισμό, διαμορφώνουν ένα δύσκολο πεδίο πνευματικής νομής, οικειοποίησης και κοινωνικής αποδοχής.

Για εκείνους που αγνοούν το συλλογικό και ατομικό πολιτικό υπόβαθρο της «προπαγάνδας της δράσης», τις ζυμώσεις των συνελεύσεων, τις εντάσεις των συλλογικών αναζητήσεων, τις κοινοτικές διαδικασίες, τον πολιτικό συναισθηματισμό που εκβάλλει σε μια ζωογόνα συναίνεση, την διαλογική εκμαίευση στοχεύσεων και δράσεων, για όλους εκείνους που δεν μπορούν να κατανοήσουν το περιεχόμενο είναι φυσικό να μην μπορέσουν να κατανοήσουν και τη μορφή.

Ο αντιεξουσιαστικός λόγος (και τον διακρίνω από τον αναρχικό ως ένα ανοιχτό και διευρυμένο θεωρητικό πεδίο ανάλυσης της εξουσίας που πραγματεύεται τις κοινωνικές σχέσεις χωρίς να επικεντρώνει στην κρατική οργάνωση της εξουσίας) είναι αυτός που θα αναλύσει την εξουσία και όχι απλώς την εκμετάλλευση. Τη στιγμή που η αριστερά κάνει πολιτικές ασκήσεις στη βάση της κεντρικότητας της εργασίας αντιμετωπίζοντας την κοινωνική δόμηση με το φασματικό βλέμμα του παραδοσιακού διαφωτισμού, οι αντιεξουσιαστές είναι αυτοί που θα μιλήσουν για τους θεσμούς του πολιτισμού αμφισβητώντας τον στο σύνολό του, ξεπερνώντας τον ίδιο τον διαφωτισμό. Και είναι γεγονός ότι όσοι αναλύουν τις σχέσεις εξουσίας στην οικογένεια, το σχολείο, τον στρατό, τις φυλακές, τα ψυχιατρεία, τις εμπορευματικές σχέσεις, την αλλοτρίωση, πεδία τα οποία η αριστεροί θεωρούν αυτονόητα παρεπόμενα των αντιθέσεων κεφαλαίου και εργασίας και ως εκ τούτου δεν τους απασχολούν ούτε στο ελάχιστο, όσοι λοιπόν αναλύουν αυτές τις σχέσεις σε καθημερινό επίπεδο δεν μπορούν να μην μοιράζονται την βαρύτητα των κοινωνικών τους συνεπειών. Καταπίεση, δυστυχία, μιζέρια, μοναξιά, κατάθλιψη, αυτοκτονίες, δολοφονίες, κακοποιήσεις, βασανιστήρια, καταστάσεις με τις οποίες συνδιαλέγεσαι, καταστάσεις που πρέπει να μελετηθούν για να βρεθούν τα περάσματα για το ξεπέρασμά τους. Τα προσωπικά περάσματα πρέπει να γίνουν κοινωνικά και πολιτικά περάσματα προς την ελευθερία. Επίπονη διαδικασία που δεν μπορεί παρά να διατρέχει το ύφος –και όχι την ουσία- του αντιεξουσιατικού λόγου. Η δραματικότητα της κατάστασης είναι δεδομένη όταν κινείσαι στα όρια των θεσμίσεων ακόμη κι όταν μηχανεύεσαι την εκτροπή τους. Δραματικότητα, θλίψη, λοιπόν αλλά όχι μιζέρια. Το αντίθετο: γονιμότητα.

Δημιουργία χωρίς ψευδαισθήσεις, χωρίς μεσσιανισμούς. Ανατροπή χωρίς αναβολές.
Καταλαβαίνεις; Εξ ου και η επιθετικότητα για το ξεπέρασμα, ο διαφωτισμός που μεταβολίζεται με δυνάμεις του ρομαντισμού, ο μηδενισμός που καγχάζει τις αστικές αξίες, η θολή μεταφυσική που εκνευρίζει τον δογματισμό του διαλεκτικού υλισμού, η έπαρση της απελπισίας, ο πόλεμος της ευαισθησίας ενάντια στο τίποτα αυτού του κόσμου.

6 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Η θλίψη και η "μαυρίλα" έγκειται στη μεταφορά της από το πεδίο του πολιτικού στο πεδίο του προσωπικού.
Και γνωρίζουμε όλοι πολύ καλά πόσο το πεδίο του πολιτικού μπορεί να καθορίσει σε τέτοιες περιπτώσεις το πεδίο του προσωπικού, δηλαδή το πεδίο του προσωπικής θλίψης.
Τα προσωπικά περάσματα,τα ξεπεράσματα, η δημιουργικότητα, η διέξοδος της άρνησης και της αντίστασης, δεν είναι ποτέ ικανά από μόνα τους να αποφέρουν την προσωπική ευτυχία.
Ο ποσοτικός όγκος και η ευκολία με την οποία δεχόμαστε τη θλίψη που γεννά αυτός ο πολιτισμός είναι εκ διαμέτρου αντίθετα με κάθε απόπειρα προσωπικού ξεπεράσματός της.
Τα συλλογικά εγχειρήματα ποτέ έως τώρα δεν έχουν βρει έναν ικανό τρόπο να αντιπαραβάλλουν πλάι σε αυτό το ξεπέρασμα...

έχει σημασία; είπε...

Από τη στιγμή που συνειδητοποιείς την πηγή του προβλήματος δεν μπορείς παρά να μπεις στη διαδικασία του ξεπεράσματος του. Η διαπίστωση ότι στην επικοινωνιακή μορφή μπορεί να προβάλλεται θλίψη δεν σημαίνει ότι η θλίψη χαρακτηρίζει και τη συλλογική ζωή. Προσωπικά έχω ζήσει μεγαλειώδεις συλλογικές στιγμές στον αντίποδα της θλίψης. Τώρα εάν ο ικανός τρόπος στον οποίο αναφέρεσαι εννοεί το οριστικό και τελεσίδικο ξεπέρασμα της θλίψης θα συμφωνήσω. Αλλά με την επισήμανση ότι δεν πιστεύω σε τίποτε οριστικό και τελεσίδικο στην κοινωνική διαλεκτική.

Ανώνυμος είπε...

Το πέρασμα από τη διαδικασία της αποδοχής στη διαδικασία του ξεπεράσματος δείχνει μία λογική συνέχεια. Μία λογική συνέχεια σε λογικές συνθήκες. Συνήθως το λογικό ανατρέπεται από αδυναμίες στο ξεπέρασμα οι οποίες μπορεί να έχουν παθολογικό χαρακτήρα, όχι απαραίτητα σύμφητες με το ίδιο το άτομο, αδυναμίες στο ξεπέρασμα οι οποίες αποτελούν κάποια εξωτερικά παράγωγα παθολογικών συνθηκών αυτού του κόσμου του τίποτα.
Το άτομο και η ομάδα. Η ατομική οντότητα και η κοινωνική οντότητα. Και ποιός ορίζει αλήθεια το μέτρο του συλλογικού ή του ατομικού "τίποτα"; Αλήθεια ποιός ορίζει το μέτρο του συλλογικού ή ατομικού "αντίποδα στο τίποτα". Αν όχι η κάθε ατομική οντότητα για τον εαυτό της και η κάθε κοινωνική οντότητα για την συλλογική υπόστασή της; Όταν ένα άτομο βρίσκεται ανάμεσα στη συλλογική "χαρά" και στην προσωπική θλίψη, δεν είναι απαραίτητο να έχει ξεπεράσει την προσωπική θλίψη ούτε να αποτελεί μέτρο της συλλογικής "χαράς". Απλά ισορροπεί όταν σε άλλες περιπτώσεις θα μπορούσε να είχε βυθιστεί.
Συμφωνώ για το μη τελεσίδικο στην κοινωνική διαλεκτική, αν βέβαια θεωρήσουμε σαν προϋπόθεση τη δυνατότητα αυτονόμησης της κοινωνίας από τον πολιτισμό και από τα τίποτα αυτού του κόσμου.

έχει σημασία; είπε...

Όταν γράφω ότι "συνειδητοποιείς" το πρόβλημα και την ανάγκης ξεπεράσματος του δεν αναφέρομαι μόνο στη λογική. Αναφέρομαι στην λογική, το συναίσθημα, την βούληση και το σώμα.
Ο καθένας μας ορίζει το μέτρο του εαυτού του και την σχέση του με τον κόσμο. Ο καθένας μας μπορεί να επιλέξει προσανατολισμούς για την αυτοπραγμάτωσή του που σημαίνει ότι συνάμα τοποθετείται και σε σχέση με την πραγματικότητα. Εδώ μέσα δεν πιστεύουμε στο Υπάρχον ως μοναδική εκδοχή της πραγματικότητας, δεν πιστεύουμε τον μονοδιάστατο καθεστωτικό χαρακτήρα της πραγματικότητας. Είμαστε οι ίδιοι φορείς εκτροπής και ανατροπής του Υπάρχοντος με σκοπό να εκδιπλωθούν άλλες του εκδοχές που το Σύστημα κρατάει επιμελώς συσκοτισμένα στην κοινωνική συνείδηση. Κρίνουμε ως κόσμο του τίποτα έναν κόσμο απριόρι ανελεύθερο. Με την έννοια αυτή -ακόμη και να μπορούσαμε να το κάνουμε- δεν θέλουμε να αυτονομηθούμε από το Υπάρχον. Θέλουμε να το καταστρέψουμε. Με οργή και θλίψη. Με ψυχραιμία και σύνεση. Με ένα βροντερό γέλιο. Όπως μπορεί ο καθένας, όπως μπορούμε όλοι μαζί.

Ανώνυμος είπε...

Ως μια «λογική» επόμενη σκέψη τίθεται το θέμα της ισχύος.
Οι προσωπικές & κοινωνικές δυνατότητες ξεπεράσματος του ανελεύθερου κόσμου ή μάλλον οι «εκδοχές που το Σύστημα κρατάει επιμελώς συσκοτισμένες στην κοινωνική συνείδηση» έχουν απέναντί τους ένα οργανωμένο σχέδιο, μία τεράστια και πανίσχυρη δομή ανελευθερίας. Και αντιπαραβάλλουν απέναντί τους κατακερματισμένες προσωπικότητες ή ανολοκλήρωτες δομικά συλλογικότητες. Με απλά λόγια, έχεις απέναντί σου έναν παντοδύναμο εχθρό τον οποίο για να πολεμήσεις δεν αρκεί απλά η τοποθέτησή σου απέναντι στην πραγματικότητα, γιατί αυτή είναι άνιση. Ούτε προφανώς αρκεί η ευφυΐα σου για να κατατροπώσεις ένα Υπάρχον (με κεφαλαίο) το οποίο σου έχει διατρήσει ακόμη κι αυτήν την δυνατότητα να λειτουργείς με ευφυΐα, τη δυνατότητα να γελάς, να κλαις και να ακονίζεις με αυτόν τον τρόπο τις λόγχες σου απέναντι σε ένα κεφαλαίο Υπάρχον. Κι επειδή μιλάμε για ανθρώπους και όχι για κοινωνικά ή πολιτικά συστήματα, επειδή μιλάμε για το τίποτα αυτού του κόσμου πάνω και μέσα σε ανθρώπινες οντότητες, ξέρουμε όλοι πολύ καλά πόσο προσεχτική και ασυνείδητη είναι η «δουλειά» την οποία πραγματώνει το Υπάρχον πάνω και μέσα στους ανθρώπους. Ακόμη πιο ιδιαίτερη «δουλειά» φυσικά φροντίζει να κάνει το Υπάρχον απέναντι σε ανθρώπους οι οποίοι δυνητικά θα το ανατρέψουν. Γεννιέσαι σε έναν πολιτισμό ηττημένος, μεγαλώνεις ηττημένος, γερνάς ηττημένος, πεθαίνεις (αν προλάβεις στην ώρα σου) ηττημένος. Συμφωνώ ότι η αυτοπραγμάτωση θέλει ισχυρή ατομική βούληση, αλλά ακόμη και η ατομική βούληση έχει επηρεαστεί βαθιά από το Υπάρχον. Υπάρχει Ισχύς.
Την καταστροφή αυτής της ισχύος φυσικά και την επιζητούμε.

... είπε...

Διακρίνω μια υπερεκτίμηση του Υπάρχοντος από τη μεριά σου, έστω και μέσω της αδιαμφισβήτητης ισχύος του, την οποία δεν θα συμμεριστώ. Αυτό που γίνεται τα τελευταία χρόνια στο Ιράκ, με μια υπερδύναμη να μην μπορεί να "κλειδώσει" την κατάσταση παρ' όλη την απίστευτη ισχύ της είναι ένα μικρό δείγμα τού πώς διαμορφώνεται η πραγματικότητα. Σε σένα δεν βρίσκω απλά μια υπερεκτίμηση του Υπάρχοντος αλλά και μια υποτίμηση της ίδιας της ουσίας της ύπαρξής μας. Δεν είμαστε στρατιωτάκια, δεν ανήκουμε σε κανένα σύστημα. Το σύστημα μάς διεκδικεί διαρκώς και αυτή είναι η διαλεκτική διαμόρφωση του Υπάρχοντος. Έχουμε τον κύριο και βασικό λόγο στην κοινωνική νομιμοποίηση μιας κατάστασης που μας θλίβει, μας συμπιέζει, μας απειλεί. Γιατί να την προσφέρουμε;
Και στην τελική, συμφωνώντας με την τελευταία σου πρόταση, αντί να πρεσβεύουμε την καταστροφή της ισχύος ενός κόσμου του τίποτα, ας την δρομολογήσουμε...